Các bé gái trong độ tuổi dậy thì đôi khi gặp phải tình trạng kinh nguyệt không đều hoặc thậm chí vô kinh. Không có kinh nguyệt dễ khiến hiểu nhầm với dậy thì muộn, thực tế có thể là vô kinh do nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). 

 

I. Dậy thì là gì?

 

• Dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi thiếu niên sang tuổi trưởng thành, khi cơ thể trải qua nhiều thay đổi về thể chất và sinh lý, chuẩn bị cho khả năng sinh sản.
• Quá trình này thường bắt đầu ở độ tuổi từ 9-16 ở nữ giới và 10-17 ở nam giới. Các dấu hiệu dậy thì ở nữ bao gồm sự phát triển của ngực, mọc lông nách và lông mu, tăng trưởng chiều cao và bắt đầu có kinh nguyệt.
  
  

• Kinh nguyệt là dấu hiệu rõ ràng của sự phát triển buồng trứng và sự trưởng thành của hệ sinh sản nữ. Tuy nhiên, ở một số bạn gái, kinh nguyệt có thể đến muộn. Và nếu tình trạng vô kinh kéo dài (không có kinh nguyệt từ ba tháng trở lên), có thể là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn như buồng trứng đa nang.

 

II. Vô kinh là gì?

 

Vô kinh là tình trạng không có kinh nguyệt, được chia thành hai dạng:

 

– Vô kinh nguyên phát: Khi một cô gái không có kinh nguyệt sau tuổi 16.

– Vô kinh thứ phát: Xảy ra khi người đã từng có kinh nguyệt nhưng sau đó kinh nguyệt ngừng lại trong thời gian từ ba tháng trở lên.

Vô kinh kéo dài có thể gây lo ngại vì nó không chỉ ảnh hưởng đến chu kỳ sinh lý của nữ giới mà còn có thể báo hiệu các vấn đề liên quan đến nội tiết, đặc biệt là buồng trứng.

 

III. Cơ chế buồng trứng đa nang gây vô kinh kéo dài

 

• Buồng trứng đa nang (PCOS) là một hội chứng rối loạn nội tiết phổ biến, ảnh hưởng đến sự phát triển của buồng trứng và gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. 
• Trong hội chứng PCOS, cơ thể sản sinh ra lượng lớn hormone androgen (hormone nam giới) gây ra sự mất cân bằng hormone và ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng buồng trứng.
• Cơ chế PCOS gây vô kinh bao gồm:

 

• Gia tăng hormone androgen: Khi nồng độ hormone androgen trong cơ thể tăng cao, chu kỳ kinh nguyệt sẽ bị gián đoạn hoặc ngừng hẳn, dẫn đến vô kinh.
• Kháng insulin: PCOS làm cho cơ thể kháng insulin, dẫn đến mức insulin cao. Insulin cao làm tăng sản xuất androgen, từ đó gây mất cân bằng hormone.
  
  

• Trứng không rụng: Sự rối loạn nội tiết tố khiến buồng trứng không rụng trứng đều đặn, từ đó không có chu kỳ kinh nguyệt bình thường và gây ra vô kinh kéo dài.

 

• PCOS không chỉ ảnh hưởng đến kinh nguyệt mà còn gây ra nhiều triệu chứng khác, tác động đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

 

IV. Phát hiện buồng trứng đa nang qua các triệu chứng kèm theo

 

Ngoài vô kinh, PCOS còn đi kèm với nhiều triệu chứng khác. Các dấu hiệu phổ biến của PCOS bao gồm:

 

1. Kinh nguyệt không đều

• Kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh là triệu chứng chính của PCOS. 
• Người mắc PCOS có thể có chu kỳ kinh nguyệt rất dài (hơn 35 ngày) hoặc không có kinh nguyệt trong nhiều tháng.

 

2. Tăng cân, đặc biệt ở vùng bụng

• PCOS có thể làm tăng cân, đặc biệt là ở vùng bụng, và gây ra tình trạng béo phì. Điều này xảy ra do sự kháng insulin và mất cân bằng hormone.
• 
  3. Mọc nhiều lông không mong muốn

• Do nồng độ androgen tăng cao, người mắc PCOS có thể mọc lông dày ở các vùng như mặt, cằm, ngực, lưng, tay chân và vùng bụng dưới. Điều này có thể gây khó chịu và mất tự tin.

4.  Rụng tóc

• PCOS cũng dẫn đến rụng tóc nhiều, làm cho tóc trở nên mỏng và dễ gãy, đôi khi gây ra tình trạng hói đầu theo kiểu androgen.

 

5. Da nhờn và mụn trứng cá

• Hormone androgen cao cũng làm cho tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, khiến da nhờn và dễ bị mụn trứng cá, đặc biệt là ở vùng mặt, lưng và ngực.

 

V.  Điều chỉnh chế độ sống để cải thiện buồng trứng đa nang

Quản lý PCOS là một quá trình lâu dài và cần điều chỉnh lối sống để cải thiện các triệu chứng và giảm thiểu tác động của hội chứng này. Dưới đây là những cách giúp bạn quản lý và cải thiện tình trạng PCOS hiệu quả.

 

1.  Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

 

– Ăn nhiều chất xơ và protein từ thực vật: Chất xơ giúp kiểm soát lượng đường trong máu, còn protein từ thực vật giúp cân bằng hormone.

– Hạn chế thực phẩm giàu đường và tinh bột: Để giảm kháng insulin, cần hạn chế đường và tinh bột trong chế độ ăn, ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên cám.

– Bổ sung thực phẩm giàu omega-3: Omega-3 từ cá, hạt chia, và hạt lanh giúp cân bằng hormone và cải thiện sức khỏe buồng trứng.

 

1.  Tập thể dục đều đặn

 

• Tập luyện thể dục không chỉ giúp giảm cân mà còn giảm kháng insulin và cải thiện tâm trạng. Các bài tập aerobic, yoga, hoặc các bài tập tăng cường sức mạnh đều có lợi trong việc kiểm soát PCOS. 
• Tập luyện đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày sẽ giúp cải thiện các triệu chứng và duy trì cân nặng lý tưởng.

 

1.  Sử dụng thuốc điều chỉnh nội tiết theo chỉ định của bác sĩ

 

• Đối với những trường hợp PCOS nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giúp điều chỉnh nội tiết tố, như thuốc tránh thai để điều hòa chu kỳ kinh nguyệt hoặc thuốc kháng androgen để giảm các triệu chứng như mọc lông nhiều và mụn trứng cá. 
• Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.

 

1.  Quản lý căng thẳng và giấc ngủ

 

• Căng thẳng có thể làm mất cân bằng hormone và ảnh hưởng tiêu cực đến PCOS. 
• Thực hiện các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, và đảm bảo giấc ngủ đủ giấc mỗi đêm sẽ giúp cải thiện tình trạng buồng trứng đa nang và ổn định hormone.

Buồng trứng đa nang là một hội chứng nội tiết phức tạp, gây ra nhiều vấn đề về kinh nguyệt, bao gồm vô kinh kéo dài. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của PCOS và thực hiện điều chỉnh lối sống là cách quan trọng để cải thiện tình trạng này và ngăn ngừa các biến chứng về sau.